خطرات و عواراض استفاده نادرست از ضدعفونی کننده ها

بسیاری از فرآورده‌های ضدعفونی کننده ضد انباشت کننده زیستی هستند. آنها توسط بدن از بین نمی‌روند و می‌توانند در بافت‌های بدن جمع شوند. ضدعفونی کننده ها مواد شیمیایی هستند که برای کنترل، جلوگیری یا ازبین‌بردن میکروب‌های مضر استفاده می‌شوند. کارکنان بیمارستان‌ها، مراکز درمانی، مراکز پرورش طیور، کارخانه‌های تولید مواد غذایی، سرویس‌های بهداشتی و غیره غالباً برای ازبین‌بردن بیماری‌های ایجاد شده از میکروب‌ها و میکروارگانیسم‌های آسیب‌زا از ضدعفونی ‌کننده‌های شیمیایی استفاده می‌کنند. در صورت عدم استفاده صحیح، مواد ضدعفونی کننده شیمیایی می‌توانند خطرناک باشد. برخی از مواد ضدعفونی‌کننده شیمیایی قابل اشتعال بوده و مواد منفجره هستند. همه ضدعفونی‌کننده‌های شیمیایی، به‌خودی‌خود برای موجودات زنده به طور بالقوه مضر و یا سمی هستند و مانند سایر مواد سمی، با ورود به بدن می‌توانند برای انسان مضر باشند.

ماهیت مواد ضدعفونی کننده

مواد ضدعفونی کننده موادی هستند که برای کنترل یا ازبین‌بردن میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها استفاده می‌شوند. ضدعفونی کننده ‌های شیمیایی مطابق با خواص شیمیایی آنها می‌توانند به چند دسته گروه‌بندی شوند. آنها برای ازبین‌بردن میکروارگانیسم‌ها از روش‌های پارگی دیواره سلولی، دفع پروتئین یا لیپیدها، اکسیداسیون، آلکیللاسیون و غیره استفاده میکنند.

اثربخشی یک ماده ضدعفونی کننده به عوامل مختلفی از جمله غلظت، مدت تماس، دما، pH ، وجود مواد آلی و یون‌های فلزی بستگی دارد. ضدعفونی کننده‌ها را می‌توان باتوجه‌به ترکیبات شیمیایی به انواع مختلف تقسیم کرد و هر کلاس از این مواد خصوصیات، خطرات، سمیتها و اثربخشی متفاوتی در برابر میکروارگانیسم‌های مختلف دارا است.

کلاس‌های ضدعفونی کننده به شرح زیر هستند:

1. Alcohols

2. Aldehydes

3. Chlorine Compounds

4. Iodine Compounds

5. Phenolics

6. Quaternary Ammonium Compounds

7. Oxidizing Agents

اگر از این مواد استفاده نادرست شود می‌توانند بسیار خطرناک باشند و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را برای افراد ایجاد کنند. برای مثال اتیلن اکسید بسیار قابل اشتعال بوده و جزو مواد منفجره است. ضدعفونی‌ کننده‌های شیمیایی مانند اکسیدکننده‌های قوی هنگام واکنش با سایر مواد شیمیایی، محصولات گازی سمی تولید می‌کنند.

درصورتی‌که مایل به خرید محصولات ضدعفونی کننده هستید حتماً قبل از استفاده از آنها دستورالعمل‌های مخصوص به آن مواد را مطالعه نموده و موارد بهداشتی و پیشگیری از خطر را رعایت کنید.

خطرات شیمیایی

اشتعال‌پذیری یکی از خطرات بالقوه هنگام استفاده از مواد ضدعفونی کننده شیمیایی است.
• الکل‌ها مایعات قابل اشتعال هستند که در صورت استفاده از شعله، جرقه یا هر منبع احتراق، به ویژه هنگامی‌که با استفاده از حالت سم‌پاشی به صورت مه پاش استفاده می‌شوند بسیار قابل اشتعال هستند.

• اتیلن اکسید یک گاز بسیار قابل اشتعال و انفجاری است که دارای غلظت انفجاری 3 تا 100 درصد از نظر حجم است.

• گاز فرمالدئید که توسط فرمولین مایع یا پودر پارافرمالدئید استفاده می‌شود، بوی مشخصی دارد و بسیار قابل اشتعال است. این ماده مخلوط‌های انفجاری را با هوا تشکیل می‌دهد و غلظت مواد منفجره‌ی آن از 7 تا 73 درصد حجم دارد.

• پراکسید هیدروژن دارای خاصیت اکسیدکننده قوی است و ریختن محلول‌های پراکسید با غلظت بالا روی ماده قابل اشتعال می‌تواند باعث آتش‌سوزی فوری شود.

• هیپوکلریت سدیم در محلول‌های آبی مواد منفجره نیست اما هیپوکلریت سدیم بی آب به یک ماده منفجره تبدیل می‌شود. هیپوکلریت کلسیم نیز قابل اشتعال نیست. بااین‌حال، به عنوان یک اکسیدکننده با مواد قابل احتراق شناخته می‌شود.از طرفی باید توجه داشت مخلوط کردن یک ماده ضدعفونی ‌کننده شیمیایی با سایر مواد شیمیایی می‌تواند خطرناک باشد. درصورتی‌که از محلول‌های استاندارد برای ضدعفونی سطوح استفاده کنید می‌توانید میزان آسیب‌ها را به حداقل برسانید.

• کلر که یک گاز سمی است، در صورت مخلوط کردن با اسیدها به‌عنوان‌مثال، مواد تمیزکننده اسیدی، به سرعت محلول‌های هیپوکلریت سدیم (محلول‌های سفیدکننده) آزاد می‌کند. در چنین شرایطی، فرد در معرض غلظت بالایی از کلر قرار دارد که می‌تواند کشنده باشد. از سویی دیگر هیپوکلریت کلسیم به راحتی در آب یا در هنگام گرم‌شدن تجزیه می‌شود و اکسیژن و کلر سمی را آزاد می‌کند و در نتیجه ممکن است با آمونیاک، آمین یا مواد کاهش‌دهنده به صورت انفجاری واکنش نشان دهد.

• همچنین مخلوط کردن محلول فرمالدئید (فرمالین) با پرمنگنات پتاسیم می‌تواند باعث انفجار شود.

خطرات سلامتی

• فرمالدئید یک ضدعفونی کننده مؤثر است. این ماده شیمیایی سمی و سرطان‌زا است و می‌تواند باعث سوزش چشم، سرفه، تنگی نفس، سوزش پوستی، برونشیت مزمن و تشدید آسم شود. همچنین می‌تواند با کلر واکنش نشان دهد تا یک نوع عامل سرطان‌زایی دیگر نیز ایجاد کند.

• اکسید اتیلن برای استنشاق بسیار سمی است. همچنین برای پوست، چشم‌ها و مجاری تنفسی تحریک‌کننده است. اکسید اتیلن ممکن است به سیستم عصبی نیز آسیب برساند.

• گلوتارآلدئید یک ماده تحریک‌کننده قوی برای پوست، چشم‌ها و دستگاه تنفسی است. تماس با مواد شیمیایی می‌تواند باعث ایجاد حساسیت پوستی شود و منجر به درماتیت تماسی و آلرژیک شود. از سویی قرارگرفتن در معرض این ماده شیمیایی ممکن است آسم را تشدید کند. غلظت بالای هیپوکلریت برای غشاهای مخاطی، چشم‌ها و پوست تحریک‌کننده است.

• محلول پراکسید هیدروژن غلیظ خورنده است و محلول‌های پراکسید باقدرت داخلی می‌توانند باعث سوختگی موضعی، سوزش غشاهای مخاطی، چشم و پوست شوند.

نکته: به دلیل شیوع ویروس کرونا در حال حاضر، ضدعفونی‌ کننده ‌های دست بیشتر مورداستفاده‌ی عموم قرار می‌گیرند با درنظرگرفتن خطرات احتمالی و آگاهی دادن به افراد می‌توان این خطرات را به حداقل رساند. هنگام خرید مواد ضدعفونی کننده حتماً به دستور مصرف آنها توجه کنید.

• ترکیبات آمونیوم کواترنر بسته به خاصیت شیمیایی و غلظت، ممکن است باعث تحریک خفیف تا شدید پوست و غشاهای مخاطی شود.

• یدوفورها ترکیبات غنی از ید می‌توانند برای پوست تحریک‌کننده باشند.

• ضدعفونی‌ کننده‌های فنول ممکن است در موارد شدید باعث سوزش پوست، سوختگی موضعی، سردرد، استفراغ، اسهال و آسیب به کلیه‌ها شوند.

• ضدعفونی ‌کننده‌های الکل می‌توانند برای پوست آسیب‌دیده تحریک‌کننده باشند. استنشاق بخار الکل نیز ممکن است باعث تحریک دستگاه تنفسی شود و تأثیراتی بر سیستم عصبی مرکزی داشته باشد.

مزایای استفاده از الکل‌ها برای ضدعفونی کردن

اگرچه بسیاری از ما تصور کرده‌ایم که تمام الکل‌ها مواد غیر ایمن هستند، اما این امر بسیار دور از واقعیت است. انواع مختلفی از الکل وجود دارد که دارای کاربردهای مختلف و تأثیرات مثبت بر روی سلامتی هستند. حتی در برخی موارد این محصولات برای استفاده موضعی نیز بی خطر تلقی می‌شوند.

برخلاف الکل‌های دناتوره (که شامل اتانول، ایزوپروپیل الکل و الکل دنات) که با پوست شما سازگار نیستند و با استفاده از فرآورده‌های نفتی ساخته می‌شوند، نوع دیگری از الکل‌ها وجود دارند که به عنوان الکل‌های چرب شناخته می‌شوند. الکل‌های چرب از ترکیبات طبیعی مانند نارگیل و انواع آجیل به دست می‌آیند.

این الکل‌های چرب شامل الکل استیل ساخته شده از روغن نارگیل، و الکل استئاریل است که از روغن نارگیل یا روغن نباتی تهیه شده است. این الکل‌ها که سرشار از چربی‌های سالم هستند، به‌طورکلی به عنوان نرم‌کننده مورداستفاده قرار می‌گیرند تا به ایجاد یک بافت سالم و براق در محصولات مراقبت از پوست کمک کنند. برای خرید محصولات زیبایی استاندارد که از الکل‌های چرب مفید تهیه شده و برای سلامت پوست و موی شما بسیار مفید هستند به لینک های کادر زیر مراجعه کنید.

الکل های چرب به دلیل دارابودن اسیدهای چرب زیاد، الکل‌های چرب در واقع می‌توانند تأثیر مثبتی بر روی پوست شما داشته باشند. اسیدهای چرب دارای خاصیت نرم کنندگی هستند، به‌این‌ترتیب که با نگه‌داشتن رطوبت و محافظت بالقوه از پوست شما به سد دفاعی پوست شما کمک می‌کنند. اما باید توجه داشت در حالتی که اسیدهای چرب برای استفاده در اکثر انواع پوست بی خطر هستند، ممکن است برای پوست‌های حساس مناسب نباشند. الکل‌های چرب از منظر کلی سلامتی بی خطر در نظر گرفته می‌شوند و کاندید دریافت رتبه‌ی “خطر کم” از EWG هستند؛ بنابراین هنگامی‌که بر روی مواد تشکیل‌دهنده یک محصول آرایشی و بهداشتی موادی همچون استیل الکل و استئاریل الکل را مشاهده کردید با آسودگی خیال خرید کنید.

برای تهیه محلول‌های ضدعفونی کننده روی تصویر زیر کلیک کنید.

نتیجه گیری : در کنار تمام نکات منفی که ممکن است در الکل‌های صنعتی وجود داشته باشد و در صورت استفاده نادرست از این محصولات مشکلات فراوان به وجود بیاید نوع دیگری از الکل‌های چرب وجود دارند که در محصولات آرایشی و بهداشتی برای بهبود سلامتی پوست استفاده می‌شوند. اگر از محصولی استفاده می کنید که حاوی الکل است، مطمئن شوید که این ماده به عنوان شستشو کننده و ضدعفونی کننده است